Introductie
Wat is het enneagram
Het enneagram is een geometrische figuur met 9 punten die onderling met elkaar verbonden zijn door middel van lijnen. Het model is gebaseerd op eeuwen oude spirituele filosofieën en tradities en veel hedendaagse psychologische inzichten. Het wordt op verschillende manieren gebruikt en kent verschillende stromingen. De gemene deler is, dat het op milde wijze diepgaande inzichten geeft in de verschillende manieren waarop we in de wereld staan. Het model geeft een beschrijving van innerlijke drijfveren, strategieën en afweermechanismen waarin we ons verhullen. Bewustwording daarvan laat zien dat onze gewoontepatronen ‘als een masker zijn’, die ons in meer of mindere mate beperken.
Het enneagram biedt als het waren een plattegrond waarin we onze “ware aard” kunnen ontdekken, met al haar mooie krachten en talenten. Dit zorgt ervoor dat we bewuster leven en onze (samenwerkings) relaties met anderen verdiepen. Het model is op allerlei gebied inzetbaar, o.m. voor persoonlijke-, team- en organisatie-ontwikkeling en energetische werk.
Historie van het enneagram
De herkomst van het enneagram is volgens de verhalen zeer oud. Er wordt al sinds 200 voor Christus over het enneagram gesproken en is, volgens de doorgegeven verhalen ontstaan in het Midden Oosten, waar zoveel spirituele filosofieën en tradities hun oorsprong hebben en zelfs nu nog samenkomen. G.I. Gurdjieff heeft het enneagram naar het westen gebracht. De Chileense psychiater Oscar Ichazo speelde hierbij een belangrijke rol bij de ontwikkeling van het enneagram als persoonlijkheidsleer. Hij combineerde de leer van zijn Soefimeerster met hedendaagse psychologische inzichten van waaruit de typologie ontstond. Claudio Naranjo, zijn leerling, werkte het enneagram als persoonlijkheidsleer verder uit. Zijn diepgaande onderzoeksactiviteiten zijn voor het persoonlijkheidsmodel van groot belang geweest.
Het enneagram tegenwoordig
Het enneagram wordt binnen de hedendaagse psychologie vooral als persoonlijkheidsmodel gebruikt door coaches, trainers en therapeuten om hun cliënten inzicht te geven in hun eigen gedrag en vooral de motivaties en drijfveren achter dit gedrag. Het enneagram als persoonlijkheidsmodel doet dienst binnen verschillende stromingen en scholen. Hieronder volgen enkele voorbeelden van de belangrijkste (internationale) scholen/stromingen of vertakkingen:
De Narratieve (verhalende) traditie van o.a. Hellen Palmer. Zij was een leerling van Claudio Naranjo en heeft het enneagram van de persoonlijkheid kenbaar gemaakt in de Westerse samenleving. Binnen de verhalende traditie worden panels ingezet zetten om mensen inzicht te geven in hun enneagramtype.
Don Riso & Russ Hudson zijn in hun boeken over het enneagram onder andere dieper in gegaan over de spirituele aspecten die bij de persoonlijkheidstypen horen en over de (psychologische) gezondheids- of ontwikkelingsniveaus van de enneagramtypes.
Beatrice Chestnut beschrijft de relatie van de passies (emotionele drijfveren) met de subtypes van de verschillende enneagramtypes.
Maitri en Almaas hebben vooral het enneagram beschreven vanuit de spirituele stroming. Hierin vinden we o.a. de Heilige ideeën en Heilige deugden die bij de negen punten horen.
Jan Akkermans heeft een andere manier van kijken naar het enneagram geïntroduceerd vanuit de Kabbala, Numerollogie en de leer van de vijf elementen. Er wordt hier bij uitgegaan van drie driehoeken (3-6-9 / 2-5-8 / 1-4-7).
Daarnaast is het enneagram ook te gebruiken als procesmodel of innovatiecirkel en kan het gebruikt worden om inzicht te krijgen in creatieprocessen.
Het gaat echter te ver om e.e.a. op onze website te beschrijven. Als u geïnteresseerd bent in meer informatie over één of meerdere stromingen kunt u contact opnemen met het secretariaat zodat we uw vraag kunnen koppelen aan de professional die het meest thuis is op dat gebied.
Wil je op de hoogte blijven?
Onze professionals delen hun kennis graag via de blogs op deze site. Meld je aan voor onze nieuwsbrief.
Persoonlijkheidsmodel: 9 typen
Het werken met het enneagram als persoonlijkheidsmodel heeft veel meer diepgang, dan we nu met behulp van de beschrijving van de persoonlijkheidstypes kunnen weergeven. Het enneagram kan eigenlijk worden beschouwd als een soort roadmap of “instrument” voor het ontwikkelen van zelfkennis en bewustwording, om van daaruit te werken aan ontwikkeling en transformatie. Het leren kennen van je persoonlijkheidstype is echter de start van de reis.
Bepalen van je type
Je type kan worden bepaald door een type-interview, soms met behulp van een enneagramtest (bijvoorbeeld RHETI).
Er zijn ook coaches die gebruik maken van een spiertest als methode om het type vast te stellen.
Panels
Het bijwonen van panels (oorspronkelijk uit de narratieve traditie van Palmer/Daniels) is eveneens een goede manier om je type te bepalen en meer over je type te leren. In de panels, waarbij elke keer een drietal van hetzelfde enneagramtype aan een publiek zit, worden panelleden vragen gesteld en vertellen zij over wat prettig en minder prettig is aan hun type, welke strategieën en gedrag zij in het dagelijkse leven laten zien en hun motivatie daarachter. Op deze manier kan het publiek zichzelf herkennen en vanuit inzicht in hun eigen enneagramtype leren over zichzelf en anderen.
3 centra met ieder 3 types
Binnen het enneagram worden drie centra onderscheiden: het fysieke (buik) centrum, het emotionele (hart) centrum en het intellectuele (hoofd) centrum. Binnen ieder centrum worden drie persoonlijkheidsstructuren beschreven.
Het fysieke centrum
De persoonlijkheidsstructuren binnen het fysieke centrum hebben in de regel het meest behoefte aan autonomie en respect. Hun aandacht gaat uit naar hoe de situatie eruit ziet en de focus ligt op controle van zichzelf en de omgeving.
Zij reageren vanuit hun instinct, gut feeling en non-verbale signalen. “Woede” is hun gemeenschappelijke thema, waarbij de ene persoonlijkheid de woede uit (type 8) de ander de boosheid onderdrukt (type 1) en de laatste de woede verdooft (type 9).
Het emotionele centrum
Mensen die binnen het emotionele centrum functioneren hebben in de regel het meeste behoefte aan erkenning, (sociale) waardering en aandacht. Hun aandacht gaat uit naar “met wie ze zijn”. Zij vinden het belangrijk wat anderen van hun vinden. Hoe ze omgaan met hun gevoelens is een gezamenlijk thema. In dit centrum heeft de één de neiging gevoelens bovenmatig te uiten en dan met name de positieve (type 2), bij de ander is de expressie van eigen gevoelens onderontwikkeld (type 4), en de laatste neigt tot ontkoppeling van de eigen gevoelens (type 3)
Het intellectuele centrum
Mensen met een persoonlijkheidsstructuur binnen het intellectuele centrum richten hun aandacht op wat de positie van de ander(en) t.o.v. henzelf is en hoe ze zekerheid en ondersteuning kunnen krijgen. Ze hebben behoefte aan kennis en inzicht, zijn rationeel ingesteld en hebben de neiging de wereld vanuit het intellect te benaderen. Net als bij de vorige centra is het denken bij de ene persoonlijkheid overontwikkeld (type 5), bij de andere is het onderontwikkeld (type 7) en de derde staat het minst in contact met de eigen gedachten (type 6).
Op de betreffende pagina’s wordt een summiere indruk gegeven van de verschillende persoonlijkheden, om de ontdekkingsreis te kunnen starten en nadrukkelijk niet te gebruiken voor stereotypering!
